رسوایی بزرگ برای دستگاه دیپلماسی آمریکا

ساعاتی قبل از انتشار اسناد و مدارکی که از سوی 274 سفارتخانه یا مرکز عملیاتی آمریکا در سراسر جهان به وزارت امور خارجه این کشور در طول 3 سال گذشته ارسال شده است، سایت ویکی‌لیکس هدف حملات سایبری قرار گرفت اما مسئولان این سایت پیش از این با امضای توافقنامه اعتماد دو طرفه با 5نشریه بزرگ از جمله روزنامه‌های گاردین و نیویورک تایمز از پوشش خبری این اسناد اطمینان کامل داشتند.

انتشار این اسناد از چندین روز قبل موجب نگرانی شدید مقام‌های آمریکایی شده بود و تعدادی از سناتورهای این کشور از دولت اوباما درخواست کردند که به هر شکل ممکن جلوی انتشار این اسناد را بگیرد. هیلاری کلینتون،وزیر امور خارجه آمریکا طی روزهای گذشته تلاش کرد طی تماس با مقام‌های ارشد کشورهای مختلف، آنها را مقداری درباره محتوای احتمالی این اسناد آگاه کند و به این وسیله تا حدودی از بحران دولت آمریکا در سیاست خارجی بکاهد.

در میان مدارکی که تاکنون منتشر شده است 15 هزار و 652 سند دارای طبقه‌بندی سری و 101 هزار و 748 سند بسیار محرمانه هستند. این اسناد و مدارک که مربوط به کشورهای مختلف جهان است، به طور کم‌نظیری پشت پرده سیاست خارجی آمریکا و اظهارات مقام‌های کشورهای دیگر را در مقابل لبخندهای ظاهری و دیپلماتیک آنها به‌طور واضح نشان می‌دهد.

سایت ویکی‌لیکس اعلام کرده است که این اسناد، جاسوسی گسترده آمریکا در کشورهای متحد خود و سازمان ملل را نشان می‌دهد و مشخص می‌کند که مقام‌های ارشد واشنگتن چشم‌های خود را به نقض حقوق بشر در کشورهای خاصی که منافع آنها را به دنبال دارد می‌بندند.

این مدارک طیف گسترده‌ای از موضوعات را شامل می‌شود که می‌توان به صورت خلاصه به مهم‌ترین موارد آن اشاره کرد:

جاسوسی دیپلمات‌های آمریکایی

براساس اسنادی که از سوی وزرای وقت امور خارجه آمریکا ارسال شده است، دیپلمات‌های این کشور موظف شده‌اند که اطلاعات شخصی و فیزیکی درباره مقام‌های ارشد کشورهای دیگر را به ویژه در سازمان ملل‌متحد جمع‌آوری کنند. بر اساس این دستورالعمل دیپلمات‌های آمریکایی در سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند اطلاعاتی مانند شماره کارت‌های اعتباری، اثر انگشت، نمونه دی‌ان‌ای، آدرس پست الکترونیک، کلمات عبور و کلید رمزگذاری برای تبادل اطلاعات رایانه‌ای مقام‌های کشورهای مختلف را جمع‌آوری کنند.

این دستورالعمل تاکید ویژه‌‌ای بر جمع‌آوری اطلاعات در نشست‌های سازمان ملل دارد و حتی شامل بان‌کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل و مقام‌های ارشد این سازمان می‌شود. بر اساس این اسناد دیپلمات‌های آمریکا در سازمان ملل وظیفه دارند که اطلاعات لازم درباره شبکه ویژه ارتباطی مقام‌های سازمان ملل را از جمله کلمه‌های عبور و کلیدهای رمزگذاری را کشف و جمع‌آوری کنند. این افشاگری بدون شک باعث ایجاد موجی از بی‌اعتمادی به دیپلمات‌های آمریکایی خواهد شد.

به گفته بسیاری افشای این دستورالعمل مرز جاسوسی و نمایندگی سیاسی آمریکا را از بین برده است. فیلیپ کراولی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز گذشته به همین خاطر مجبور به واکنش در این زمینه شد و در نشست خبری خود گفت: دیپلمات‌های ما فقط دیپلمات هستند!

رویارویی با پاکستان

بر اساس بخشی از اسناد ویکی‌لیکس، دولت آمریکا به بهانه نگرانی از سوء استفاده از مواد رادیواکتیو پاکستان در عملیات تروریستی از سال 2007 در تلاش بوده است که در عملیاتی سری بخشی از اورانیوم غنی شده با درصد بالای این کشور را از یک رآکتور تحقیقاتی به مکان دیگری منتقل کند. در یکی از این اسناد که متعلق به می سال 2009 است، آن پاترسون،سفیر آمریکا در پاکستان اعلام کرده است که مقام‌های اسلام‌آباد ضمن مخالفت با بازدید کارشناسان آمریکایی از این مرکز، تاکید کرده‌ اند که انتقال این مواد به معنای گرفتن تسلیحات هسته‌ای پاکستان از سوی واشنگتن خواهد بود.

طرح کره متحد

در اسناد منتشر شده از سوی وزارت امور خارجه آمریکا طرح این کشور برای تشکیل کشور کره متحد در صورت سقوط دولت کره شمالی به رهبری کیم‌جونگ‌‌ایل افشا شده است. در این اسناد سفیر آمریکا به کره جنوبی این اسناد اعلام کرده است که دولت واشنگتن باید در فکر ارائه مشوق‌های تجاری به چین برای پذیرفتن کره متحد باشد.

تلاش برای تعطیلی گوانتانامو

زندان گوانتانامو یک رسوایی بزرگ برای دولت آمریکا بوده است و اسناد ویکی‌لیکس نشان می‌دهد دولت اوباما به هر شکل ممکن در تلاش بوده برای انتقال زندانیان آن اقدام کند. این اسناد نشان می‌دهد که مقام‌های سیاسی کشورهای مختلف در مقابل فشارهای دیپلماتیک آمریکا نسبت به قبول زندانیان گوانتانامو بی‌میل بودند و به همین خاطر مقام‌های دولت آمریکا در تلاش برای معامله با برخی کشورها بوده‌اند.

در یک مورد به مقام‌های دولت اسلوونی پیشنهاد شده است در مقابل قبول یک زندانی گوانتانامو، شانس دیدار رسمی با باراک اوباما را داشته باشند. همچنین به دولت جزیره گیلبرت برای این مسئله پیشنهاد یک جایزه چندمیلیون‌ دلاری در مقابل قبول یک زندانی چینی داده شده است.

توصیف سران کشورهای مختلف

در اسناد وزارت امور خارجه آمریکا، سران کشورهای مختلف هر کدام به شیوه‌ای خاص توصیف شده‌اند.آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان رهبری ضعیف معرفی شده است که قادر به ریسک‌کردن نیست و به ندرت تصمیم‌های هوشمندانه دارد. سیلویو برلوسکنی، نخست‌وزیر ایتالیا در بخشی از این اسناد فردی سست عنصر و بی‌اثر در دنیای سیاست اروپا خوانده شده است.

در نامه‌ای از سوی سفیر وقت آمریکا در مسکو هم از دیمیتری مدودوف، رئیس‌جمهوری و ولادیمیر پوتین نخست‌وزیر روسیه با اسامی 2شخصیت کارتونی یاده شده است. از حامد کرزی، رئیس‌جمهوری افغانستان به‌عنوان یک مرد بسیار ضعیف یاد شده که به حقایق گوش نمی‌دهد و مانند مبتلایان به بیماری پارانویا عمل می‌کند . از نیکولا سارکوزی، رئیس‌جمهوری فرانسه هم در این اسناد به‌عنوان امپراتور بدون لباس یاد شده است.

گستردگی این اسناد و تاثیر بسیار مهمی که در سیاست خارجی آمریکا خواهد گذاشت، باعث خشم مقام‌های این کشور شده است. روز گذشته کاخ سفید با محکوم‌کردن این افشاگری این اقدام را خطرناک توصیف کرد. پنتاگون هم انتشار این اسناد را اقدامی بی‌ملاحظه و خطرناک خواند.